الاثنين، 22 أغسطس 2011

ئەمڕۆ جەلەولا و سبەینێ نەوت و غاز

هێزەكانی پێشمەرگە ئێستا لە دیالەن بۆ روبەڕووبوونەوەی كارێكی تەواونەكراو، كە دەكرا سیاسییەكانمان چارەسەریان بكردایە، ئەگەر ویست و متمانە و دەستپێشخەری لەلایەن هەولێر و بەغداد هەبووایە.مەسەلەیەكی دیكەش كە ئێستا خراوەتە لاوە و هەموو فاكتەرەكان بەرەو ئەوە دەڕۆن كە شەڕێكی دیكەی لێبكەوێتەوە، كێشەی نەوت و غازە لە عێراق.

نەبوونی رێكی و تەبایی و یەكێتی هەڵوێستی كورد، رێگە بە توخمێكی نێو بازنەكەی مالیكی دەدات كە كۆنتڕۆڵی گەشەپێدانی سامانە سرووشتییەكانی عێراق بكەن.
دوای گفتوگۆكردن لەگەڵ كەسانێك كە ئاشنا و شارەزای ئەو مەسەلەیەن، بۆم ڕوونبووەوە كە ئێستاكە ئێمە لە چ قۆناخێكداین:
لەسەرەتای ئەمساڵدا بەرهەم ساڵح، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی عێراق نوری مالیكی لە بەغدا رێككەوتن لەسەر هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان لە رێگەی بۆڕی نەوتی عێراقەوە. ئەمەش وانیشاندەدرا كە هەنگاوێكە بۆ رێگەخۆشكردن بەرەو چارەسەركردنی مەسەلەی نەوت و غاز. (تا ئێستا كەس ئەو رێككەوتننامەیەی نەبینیوە).
ئەمە رۆژانە 10 ملیۆن دۆلاری بۆ بودجەی فیدراڵی عێراق دابینكردووە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش بە گەرمی لەلایەن بەناو هاوپەیمانەكانی كورد لە بەغدا پێشوازی لێنەكراوە.
تاوەكو بڕی پارەی خەرجییەكانی دەرهێنان و بەرهەمهێنانی كۆمپانیا بیانییەكان دابین بكات، هەردوولا لەسەر ئەوە رێككەوتن كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بە رێژەی 50% داهاتی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان لە بەغدا وەرگرێت بۆ ئەو كۆمپانیایانە، یەكەم بڕیش كە بەغدا دایە هەولێر لە مانگی ئایاری رابردوو بوو كە 243 ملیۆن دۆلار بوو، بەڵام لەوكاتەوە هیچی دیكەی نەداوە.
پێدەچێ كە بەرپرسە پایە بەرزەكانی باڵی مالیكی كێشەیەكی قووڵی ئایدۆلۆژییان هەبێت بۆ قبوڵكردنی بڕگە دەستوورییەكان لەبارەی ئیدارەكردنی سامانە سرووشتییەكانی عێراقەوە، كە تێیاندا بە روون و ئاشكرایی ئاماژە بەوەكراوە كە ئیدارەكردنی نەوتی دەرنەهێنراو، هەرێمەكان لێی بەرپرسن. لە بەرامبەریشدا زۆربەی سیاسەتمەدارانی كورد سەرقاڵی كاری دیكەن یان بێ ئاگان لە فایلی نەوت.
دەسەڵاتدارانی بەغدا مەرجەكانی رێككەوتننامەكەیان لەگەڵ هەولێر دەستكاری كردووەو گۆڕیویانە و مەرجی نوێیان پێوەلكاندووە كە لەو رێككەوتننامەیەدا نەبووە كە سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان واژۆی لەسەر كردووە.
بەغدا رایگەیاند كە هیچ بڕێكی دیكە نادات، تاوەكو تەواوی وردەكاری خەرجی كۆمپانیاكانیان بەدەستنەگات. بەپێی قسەی توێژەرانیش پرۆسەی ئەو وردەكارییە دەبێ هەموو كۆمپانیایەكی بیانی كە لە عێراق كاردەكات ئەنجامیبدات و هەندێ جاریش چەند مانگێك دەخایێنێ، بەڵام ئەوان دەڵێن كە ئەمانە، وردەكاری ساڵانەن. سەرچاوەیەكی نزیك لەو مەسەلەیە لەوبارەوە دەڵێ "ئەو كۆمپانیایانەی كە لە باشووری عێراق كار دەكەن،بۆ نموونەBP، ناچار نییە ئەو وردەكاریانە پێشكەش بكات، پێش هەر خەرجكردنێك یان ساخكردنەوەی بەرهەمیان".
وادیارە ئەمەش بەشێك نەبووە لەو رێككەوتننامەیەی لەنێوان مالیكی و بەرهەم ساڵح دا واژۆكراوە، بەڵام ئەو مەرجانە چەندین جار بەسەر وەزیری دارایی بەغدادا سەپێنراون لەلایەن جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراقی حوسێن شەهرستانی، كە لە كابینەی پێشوودا وەزیری نەوتی عێراق بووە و ناسراویشە بەوەی كەسێكی تووندە بەرامبەر پاراستنی مەركەزیەت.
بەپێی چەند سەرچاوەیەك، ئەو كۆمپانیا نێودەوڵەتیانەی كە لە كوردستانەوە خەریكی كاری هەناردەكردنی نەوتن، هەڕەشەی راگرتنی بەرهەمهێنانەكە دەكەن ئەگەر لەماوەی چەند هەفتەیەكدا پارەكەیان بەپێی میكانیزمی رێككەوتنامەكە پێنەدرێت.
لە 31ی كانوونی دووەمی ئەمساڵ لەبارەی پەیوەندییەكانی هەولێر و بەغدا، ستوونێكم نووسی ، سەبارەت بەوەی كە چۆن ئەم دوو شارە بەهۆی چەندین مەسەلەی ناكۆكیدارەوە چەقیون، ئەوەی سەرەوەش ئاماژەیەكە كە پێدەچێ ئێمە بەرەو قەیرانێكی جیدی مل بنێین.
سەركەوتنی كەرتی نەوت و غاز لە كوردستان، یەكێكە لە چیرۆكە سەركەوتووەكانی ئابووری هەرێمەكە، بەڵام هێشتا پێویستی بە كارێكی زۆر و رێكخستنە.
لەوەدەچێ كە سەركردایەتی كورد ئەو مەسەلەیە بە جیدی وەرنەگرن یان بە تەواوی لە مەترسی مەسەلەكە بگەن. ئەوانەی كەلێی تێدەگەن، پێدەچێ لەلایەن بەغداوە ئەوەندە گرنگیان پێنەدرێت.
دروستبوونی كەرتێكی شەفاف و كراوە و رێكوپێكی نەوت و غاز زۆر گرنگە بۆ داهاتووی كوردستان. پێدەچێت كە تاوەكو ئەو دۆسێیە بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەلایەن سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە مامەڵەی لەگەڵ نەكرێت، بەغدا بەجیدی وەرینەگرێت.
لەگەڵ راوێژكارییەكی باش و لەبار، ئەو دەتوانێ گوتارێكی گشتی بدات كە تایبەت بێت بە ئاشكراكردنی ستراتیژیەتی بەرنامەی كەرتی نەوت و غازی كوردستان.
مەسەلەكە زۆر گرنگترە لەوەی كە تەنیا بەجێبهێڵرێت بۆ نوێنەرانی كورد لە بەغدا یان ئەوانەی كە بەغدا ئەوەندە گرنگیان پێنادات.

ليست هناك تعليقات:

إرسال تعليق